Ze staan in de kou, de kinderen zoals Alicia. Ons jeugdzorg systeem heeft geen antwoord op wat zij echt nodig heeft: een blijvende, voorspelbare en betrouwbare relatie met een volwassene – iemand die voor HAAR gaat, onvoorwaardelijk. Onverteerbaar.
Op 26.11 had ik pas tijd om de documentaire te bekijken, de week was te vol en de trailers deden me vermoeden dat het geen film was om net voor het slapen gaan te zien. Die inschatting was juist. Alicia is onder mijn huid beland. Dat moet ook. Met haar gezicht flitsen vele gezichten langs van kinderen die ik in verschillende rollen onder mijn hoede had. Altijd met de gedachte: als ze 18 zijn, kan ik ze dan naar eer en geweten vertellen dat ik alles, echt alles heb gedaan om hen echt te helpen? Dat ik echt naar ze geluisterd heb en geprobeerd heb aan te sluiten ook als ik dat moeilijk vond? En dan.. heeft het ook echt geholpen? Dat laatste hoop ik vurig maar ik weet ook dat het niet altijd het geval is.. het lukt niet altijd om iedereen te helpen.
Bijna dertig jaar geleden startte ik in de jeugdzorg, als stagiaire in een kinderpsychiatrische kliniek. De eenzaamheid van de kinderen daar ging onder mijn huid zitten. Kinderen die niemand hebben, kinderen waar niemand echt onvoorwaardelijk voor gaat en een systeem dat daar niet op is toegerust. Zij werden mijn link met alle geadopteerden en pleegkinderen die ik nu dagelijks als therapeute zie.
Mijn weg en zoektocht in jeugdzorgland werd er een van kennis vergaren als onderzoeker, werken in het gedwongen kader en uiteindelijk kiezen voor een eigen praktijk om daar – zonder last van zware management druk, protocollen en dergelijke – kinderen zoals Alicia een aanpak op maat te kunnen bieden. Een aanpak die relationeel is en niet per sé cognitief. Een aanpak die gewoon aansluit bij waar het kind is zonder daar een oordeel, consequentie of doel aan te verbinden. Help haar gewoon in het hier en nu te zijn. Dat is moeilijk genoeg. Ze overleeft. Wat is ze sterk dat ze overleeft tegen alles in. Wat betaalt ze een enorm hoge prijs… Hoe zal het haar vergaan later… als ze alleen de wereld in moet?
Hoe zeer ook alle hulpverleners die in beeld waren hun best deden, de aanpak die ze kozen was niet passend. Waarom niet? Kinderen zoals Alicia zijn niet gebaat bij gedragsregulatie, bij een cognitieve insteek. Kinderen zoals Alicia zitten in een ‘overlevingsstand’ zij hebben niet de mogelijkheden kunnen ontwikkelen om in de wereld te zijn. Mooier dan in het filmpje van Beacon House kan het niet uitgelegd worden https://www.youtube.com/watch?v=FOCTxcaNHeg.
Het past bij het werk van Jonathan Baylin en Daniel Hughes, therapeuten uit de VS. Zij spreken over geblokkeerd vertrouwen, een affectief neurobiologisch proces dat we niet met praten alleen kunnen kenteren. Baylin (2016) zegt erover: ‘Blocked trust: when young children block the pain of rejection and the capacity to delight in order to survive in a world without comfort and joy’ en juist dat gebeurt bij Alicia en bij kinderen zoals Alicia. Overleven zonder plezier te ervaren omdat je alleen dan ook de pijn van afwijzing, verlies en eenzaamheid kunt voorkomen. Hoe verdrietig kan het zijn voor een kind zoals Alicia?
Is er wel een weg hieruit? Zeker, mits de relatie en een op neurobiologie gebaseerde ‘bottom up’ benadering met veel herhaling centraal staan zoals o.a. Bruce Perry voorstaat. Dyadic Developmental Psychotherapy is daar een belangrijk element in. Dit is een in de klinische praktijk beproefde behandeling voor trauma en gehechtheidsproblemen. DDP vraagt om een relationele insteek, passend bij waar het kind op dat moment emotioneel is. DDP versterkt vaardigheden van opvoeders, in de residentie of (liever nog) in een gezin zodat wantrouwen langzaam maar zeker vervangen kan worden door vertrouwen. Inmiddels wordt DDP langzaam maar zeker in Nederland uitgerold, worden boeken vertaald en vinden trainingen plaats.
Wanneer lukt het ons als maatschappij, als professionals voor al deze kinderen zoals Alicia, gezinnen te vinden die met goede relationele ondersteuning, goede langdurige therapie, veel geduld echt een kans geven, in plaats van ze rond te pompen in het systeem?
Versterking pleegzorg en gezinshuiszorg, versterking rechten van het kind, ruimte voor langdurige therapie en als er geen gezin is, dan hele goede begeleiding van residentieel opvoeders. Het is broodnodig! Gemeenten, politiek, management, er is werk aan de winkel!
En Alicia? Ik hoop voor haar dat er een gezin komt dat voor haar gaat, dat zij een goede therapeut vindt die langdurig met haar mee durft te lopen. Dat ze al haar kracht die ze nu alleen maar kan gebruiken om staande te blijven, kan aanboren om zichzelf te worden en plezier te hebben in haar leven. Haar plek te vinden. Ze is het waard.
Ontroerd ben ik dat zij ons als vreemden via de documentaire maakster dit inkijkje in haar wereld heeft gegund. Laat het alsjeblieft een verandering in gang zetten! Voor haar en voor alle kinderen zoals Alicia.
Links en info:
https://www.vpro.nl/programmas/2doc/2017/alicia.html
https://www.youtube.com/watch?v=FOCTxcaNHeg
http://childtrauma.org/nmt-model/
Baylin, J. (2016). Mistrust to Trust. The neurobiology of attachment focused therapy. International DDP Conference Glasgow, 11-12 Oct. 2016.
Baylin, J. & Hughes, D. (2016). The neurobiology of attachment focused therapy. New York: Norton
Hughes, D. & Baylin, J. (2014). Opvoeden doe je met je brein. Amsterdam: Hogrefe (vertaling van Brain Based Parenting, 2012 New York: Norton)
Hughes, D. (2016). Hechtingsgerichte Gezinstherapie. Amsterdam: SWP (vertaling van Attachment Focused Family Therapy, New York: Norton, 2007).
DDP werkt in mijn ervaring goed in combinatie met www.theraplay.nlwww.sensorimotor.org en www.emdr.nl
*** deze blog werd op 27.11.2017 gepubliceerd op Linkedin Alicia**
* beeld: ©Ugo Rondinone – Boymans van Beuningen, 2016*
